Hành trình trở về cội nguồn chiến thắng

Những ngày này con đường lên Tây Bắc vui như trảy hội, mà đúng là đi trảy hội vì ở trên ấy có cả một sê – ri hội, Lễ hội hoa đào Vân Hồ hồi tháng 1 năm 2019 cùng với “Vũ điệu thà khềnh” và bản sắc văn hóa của người vùng cao, rồi đến Lễ hội hoa ban Điện Biên tháng 3 năm 2019.

Hoa ban Mường Phăng

Đoàn chúng tôi đến Điện Biên thì lễ hội hoa ban vừa kết thúc hai ngày trước, kể cũng tiếc vì không được tham gia các nội dung phong phú của lễ hội vùng cao nhưng tinh thần lễ hội vẫn còn nguyên đấy: hoa ban. Hoa ban trắng tinh khôi, hoa ban hồng ấm áp vẫn đung đưa chào đón những đoàn khách từ miền xuôi lên với núi rừng. Đoàn khách viễn du của Hội Truyền thống Phòng Quân lực Bộ Tham mưu Binh chủng Thông tin cả thảy có 20 người từ “U60” đến “U90”, tuổi tác là vậy nhưng tinh thần lên Tây Bắc của mọi người “còn cao hơn núi” đã lấn át đi cái sức lúc yếu lúc khỏe của tuổi xế chiều.

Trước khi lên đường, Giám đốc Công ty du lịch Cội nguồn Ngô Văn Khanh dặn chúng tôi: “Các chú đi tham quan Sơn la, Điện Biên lần này là rất vui và ý nghĩa vì năm nay kỷ niệm 65 năm chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ nhưng đi du lịch tuyến đường này sẽ rất vất vả vì do địa hình núi non hiểm trở nên đường liên tục đèo dốc, quanh co hay bị ù tai, chóng mặt”. Trong đoàn nhiều người chưa lên Tây Bắc nên háo hức lắm, xe đi một mạch đến đỉnh một con đèo mù sương, đó là đèo Thung Khe. Đây là điểm nghỉ chân đầu tiên trong chặng hành trình, đúng là điểm nghỉ chân lý tưởng bởi vẻ đẹp hùng vĩ và khí hậu ở đây, con đèo cao hơn 1000 mét so với mặt nước biển, nhô lên trên tầng mây trắng, từ chân đèo lên đỉnh mà khí hậu đang nóng chuyển ngay sang mát mẻ, hai huyện Tân Lạc và Mai Châu của tỉnh Hòa Bình cùng thừa hưởng ưu đãi của thiên nhiên vì có con đèo này ở giữa. 

Dừng chân trên đỉnh đèo Thung Khe

Mỗi bước đi là một sự khám phá, cũng có khi là sự kiểm nghiệm, đây rồi xã Lóng Luông, huyện Vân Hồ, tỉnh Sơn La, hồi tháng 6 năm ngoái còn nổi cộm lên với vụ phá án tiêu diệt 2 tên trùm buôn bán ma túy Nguyễn Văn Thuận và Nguyễn Thanh Tuân, lực lượng chống buôn lậu và ma túy đã xóa sổ điểm nóng này trả lại bình yên cho những gì vốn có của mảnh đất tươi đẹp này. Quả nhiên hết mây đen thì bầu trời lại sáng, tháng 1 năm nay, tại Lóng Luông đã diễn ra Lễ hội hoa đào, một đặc trưng của tình yêu, hạnh phúc của Vân Hồ, của Sơn La và vùng cao Tây Bắc. 

Hoa đào Vân Hồ, Sơn La

Xe đi đến chân đèo Pha Đin, con đèo giáp gianh giữa huyện Thuận Châu và Tuần Giáo của tỉnh Sơn La, tại đây năm nay người ta đã dựng lên một tấm bia chiến thắng đỏ rực như tạc vào lịch sử những chiến công của quân dân ta năm nào. Chúng tôi dừng chân chụp ảnh kỷ niệm cả đoàn, rồi lần lượt từng nhóm, từng cặp vợ chồng tha hồ thả dáng… Đi dọc con đèo 32 cây số này đã gợi lên bao câu chuyện về cuộc chiến năm xưa, bằng đôi vai gầy và đôi chân vạn dặm, hàng trăm nghìn dân công, bộ đội, thanh niên xung phong đã gánh vác, thồ hàng nghìn tấn lương thực và vũ khí đạn dược qua đây chuẩn bị cho chiến dịch Điện Biên Phủ, đây cũng là điểm đánh phá dữ dội nhất của máy bay địch, ngày đêm chúng ném bom nhằm cắt đứt con đường tiếp vận của ta. Xe lên đường cùng với bài thơ “Hoan hô chiến sĩ Điện Biên” của Tố Hữu do giọng ngâm ấm ngọt chất miền Trung Kim Cúc – vợ nguyên Trưởng phòng Ngô Văn Đương trình bày:

… Và những chị, những anh ngày đêm ra tiền tuyến

Mấy tầng mây gió lớn mưa to

Dốc Pha Đin, chị gánh, anh thồ

Đèo Lũng Lô, anh hò, chị hát

Dù bom đạn xương tan, thịt nát

Không sờn lòng, không tiếc tuổi xanh…”

Dừng chân bên đèo Pha Đin

Vào thăm nhà tù Sơn La, lại một lần nữa mọi người chứng kiến sự khốc liệt của chế độ thực dân đối với tù chính trị của ta, các thủ đoạn và đòn tra tấn của chúng triệt phá và cướp đi hoàn toàn sự sống, ngược lại càng bị tra tấn dã man, các chiến sĩ cách mạng càng nung nấu niềm tin, tìm cách phá gông xiềng vượt ngục. Sự sống nhen lên từ niềm tin như cây đào của đồng chí Tô Hiệu trồng cách đây tròn 80 năm giờ vẫn vươn lên xanh tốt, một nhánh cây được chiết đem về trồng bên Lăng Bác cũng xanh tươi, hoa thắm nở mỗi độ xuân về.

Trước Nhà tưởng niệm các liệt sỹ Nhà tù Sơn La

Bên cây đào Tô Hiệu

Thăm di tích Nhà tù Sơn la

Tiếp tục lên đường

Xe chúng tôi tiếp tục lên Điện Biên cùng nhiều đoàn cựu chiến binh của Hà Nội và các tỉnh khác, một chiếc xe 45 chỗ vượt lên để lại phía sau giọng đồng ca bài “Giải phóng Điện Biên” của các bác cựu chiến binh. Từ trên cao, xe dần xuống dốc, hiện từ xa một cánh đồng bằng phẳng và trắng xóa những ngôi nhà của đồng bào, đây rồi căn cứ Mường Phăng – Sở Chỉ huy chiến dịch năm xưa. 

SCH Mường Phăng

Bên lán họp SCH

Bếp Hoàng Cầm phục vụ SCH

Bồi hồi thăm lại những lán hầm, nơi ở và làm việc của Đại tướng Võ Nguyên Giáp, của Thiếu tướng Hoàng Văn Thái – Tham mưu trưởng chiến dịch, của Trưởng ban Thông tin chiến dịch Hoàng Đạo Thúy, rồi bếp Hoàng Cầm phục vụ Sở chỉ huy Chiến dịch, tất cả thật đơn sơ, giản dị nhưng sự khiêm nhường ấy thật là kỳ vỹ, điều đó chỉ có ở Quân đội nhân dân Việt Nam. Chúng tôi dùng bữa trưa tại Mường Phăng với các món ăn được chế biến từ các sản vật tại địa phương rất lạ và ngon miệng. Trở lại thành phố Điện Biên Phủ, điểm đầu tiên ghé thăm là nghĩa trang liệt sĩ, trong tiếng nhạc trầm hùng của bài “Hồn tử sĩ” giữa một nghĩa trang liệt sĩ rộng mênh mông ở nơi cách xa Thủ đô gần 600 cây số, tên Hội Truyền thống Phòng Quân lực, Binh chủng Thông tin được Ban khánh tiết nghĩa trang đọc lên dõng dạc làm cho trái tim mỗi chúng tôi rung lên mãnh liệt, thiêng liêng và tự hào! Chúng tôi chia nhau đi thắp hương cho từng liệt sĩ, có 2 ngôi mộ nằm riêng một hàng, đó là mộ anh hùng Bế Văn Đàn và anh hùng Tô Vĩnh Diện, mùi hương trầm ngây ngất, khói lam quấn quít quanh mồ, hẳn các anh cũng vui lắm vì được nhiều đồng đội tới thăm nơi các anh nằm. Rời nghĩa trang, chúng tôi tới “hầm Đờ - Cát”, nơi anh hùng Tạ Quốc Luật chỉ huy tổ xung kích bắt sống tướng De castre vào sáng 7 tháng 5 năm 1954 (sau này Đại tá Tạ Quốc Luật công tác tại Phòng Khoa học quân sự, Bộ Tham mưu, Binh chủng Thông tin). Tham quan hầm cố thủ của tướng địch có thể chống được pháo kích nặng nhất của ta lúc đó, tôi chợt liên tưởng tới chiếc lán ở và làm việc của Đại tướng Võ Nguyên Giáp tại Sở chỉ huy Mường Phăng khác nhau một trời một vực, một bên là sắt, thép, boong ke kiên cố, phục vụ sinh hoạt đến tận răng…, một bên là lán tạm làm từ cây, lá rừng, núp dưới bóng cây rừng, sinh hoạt dùng nước suối, ăn cơm tập thể bếp Hoàng Cầm, sống cùng bà con dân bản, thế nhưng chiến thắng vẫn thuộc về chúng ta bởi chúng ta có chính nghĩa, có khối đại đoàn kết toàn dân, có bạn bè ủng hộ…

Cổng Nghĩa trang liệt sĩ Điện Biên Phủ

Trong Nghĩa trang liệt sĩ Điện Biên Phủ

Trên nóc hầm De castre

Tới thăm Đồi A1, cả đoàn ai cũng thấm mệt nhưng vẫn quyết leo lên đỉnh quả đồi cao 49 mét so với mặt đất, đây là một điểm cao có tác dụng quan trọng nhất, che sườn phía Đông và cùng các điểm cao khác tạo thành bức bình phong bảo vệ trung tâm Mường Thanh của thực dân Pháp. Tại đây đã diễn ra những trận chiến đấu ác liệt của Trung đoàn 174 quân đội ta nhưng cũng chỉ chiếm được nửa quả đồi, cho đến ngày cuối cùng của chiến dịch, vào đêm 6 tháng 5 năm 1954, quân đội ta đã đào một đường hầm bí mật để đặt khối bộc phá nặng 960 ki lô gam điểm hỏa lật tung cái lô cốt trên đỉnh đồi ta mới làm chủ được đồi A1, trận đánh đó đã mở đường cho đợt tổng công kích cuối cùng vào sở chỉ huy tập đoàn cứ điểm để giành thắng lợi toàn diện chiến dịch.

Trên đồi A1

Vào Bảo tàng Điện Biên Phủ, được giới thiệu hệ thống toàn bộ chiến dịch và tương quan lực lượng, tuy hiện vật chưa thật đầy đủ và phong phú nhưng qua đó mọi người đã phần nào hình dung ra quá khứ cuộc chiến, về sự chiến đấu, hy sinh của quân đội và nhân dân ta vì độc lập, tự do của Tổ quốc.

Những ngày ở Điện Biên, chúng tôi được sống trong không khí ấm áp trước ngày lễ hội, trong hoài niệm chúng tôi thấy lịch sử chảy về cuồn cuộn càng làm cho chuyến đi thêm nhiều ý nghĩa. Buổi tối cuối cùng được giao lưu văn hóa với bà con dân tộc bản Mển, những điệu múa xòe, múa sạp, những chiếc khăn piêu cùng tằng cẩu chao nghiêng… Các chị tranh thủ đi chợ mua về nhà những đặc sản núi rừng, ngày mai thôi gần hai chục gia đình ở Hà Nội đều được thưởng thức nồi cơm thổi từ gạo Điện Biên thơm ngào ngạt, những chai mật ong vàng óng ánh cùng những trái đào Điện Biên nhai giòn tan cho trẻ.

Buổi sáng ở Thành phố Điện Biên

Sáng sớm trên đường phố Điện Biên

Giao lưu văn nghệ tại Bản Mển, xã Thanh Nưa, huyện Điện Biên

Giao lưu ẩm thực ở Bản Mển

Trên chuyến xe trở về Hà Nội, mọi người thấy lòng nhẹ nhàng, một chương trình văn nghệ nội bộ sôi nổi với những giọng ca, giọng đọc như Hoàng Lập, Kim Cúc, Nguyễn Việt, Thu Vân, Hán Bình Lương, Ngọc Thúy… Trưởng ban liên lạc Hội Truyền thống Hoàng Lập cao hứng bắt nhịp cho cả đoàn hát bài “Hát mãi khúc quân hành” , tiếng hát vang xa trong đêm, khi bài hát kết thúc cũng là lúc xe về tới điểm hẹn.

Bài và ảnh: Thân Ngọc Thúy