"Anh đã
dành những năm tháng trong cuộc đời trong sáng và thanh bạch của mình cho sự
nghiệp cách mạng của quân đội, của nhân dân, của Đảng. Thương yêu đồng chí và đồng
đội, gần gũi bạn bè, hết lòng dìu dắt thế hệ trẻ, anh đã hoàn thành sứ mạng
trên mọi cương vị…” - Đại tướng Võ Nguyên Giáp từng đánh giá như vậy về cụ
Hoàng Đạo Thúy - người đầu tiên áp dụng phương pháp giáo dục hướng đạo và trở
thành huynh trưởng của phong trào hướng đạo Việt Nam. Ông cũng đồng thời là người
có công đầu trong việc tạo dựng và phát triển Ngành Thông tin liên lạc (TTLL)
quân sự và được coi là người anh cả của Bộ đội TTLL...
Xây dựng nền móng TTLL quân sự
Tháng 6-1945,
bị phát xít Nhật truy nã, ông được đồng chí Trần Quốc Hoàn và Hà Huy Giáp bí mật
đưa lên chiến khu gặp Bác Hồ và được tham gia Quốc dân Đại hội Tân Trào. Khi
chính phủ cách mạng lâm thời thành lập, ông chính thức gia nhập quân đội, dù
lúc này đã 45 tuổi. Ông đã thể hiện vai trò nổi trội trong nhiều lĩnh vực công
tác khác nhau. Nhưng có lẽ, đóng góp lớn nhất, dấu ấn sâu sắc nhất trong cuộc đời
hoạt động cách mạng của ông là khi ông được giao trách nhiệm tổ chức hệ thống
thông tin quân sự với cương vị là Trưởng phòng rồi Cục trưởng Cục TTLL đầu
tiên.
Cụ Hoàng Đạo Thúy (bên phải)
Trong hồi ký
của mình, ông đã kể lại việc đồng chí Võ Nguyên Giáp gặp và giao nhiệm vụ phải
tổ chức ngay, thật sớm mạng liên lạc riêng cho quân đội. Ông viết: “Tôi nhận
nhiệm vụ ngay, không chần chừ chút nào, cũng quên chẳng hỏi đồ đạc máy móc được
trao cho là những gì. Mà thế là phải, vì hồi ấy mà đặt câu hỏi như vậy thì ngớ
ngẩn quá đi mất. Chỉ xin đoàn thể cho thêm vài đồng chí để cùng làm”. Còn ông
Lê Dung, một trong những người được đoàn thể cử đến “cùng làm” vẫn ấn tượng về
ông từ buổi gặp đầu tiên: “Tôi và anh Vũ Hán Thăng bước vào căn phòng chính giữa,
đầu cầu thang, nơi Trưởng phòng Hoàng Đạo Thúy đang ngồi làm việc. Thấy chúng
tôi, ông nhanh nhẹn đứng dậy, thân tình bắt tay và giao việc luôn: “Hai anh lo
việc liên lạc vô tuyến điện. Còn liên lạc chân, trao cho anh Vũ Quang. Mật mã
trao anh Quang Đạm. Liên lạc điện thoại để tôi lo”. Nhiệm vụ thì lớn lao, bàn
việc thì thật ít lời, phân công thì rõ ràng, đối đãi thì thân tình, cởi mở. Cái
buổi đầu ấy đã nạp cho tôi tình cảm sâu sắc và niềm tin tuyệt đối vào người
anh, người thầy, thủ trưởng của mình…”.
GS, TS, kiến trúc sư Hoàng Đạo Kính kể chuyện
về cụ Hoàng Đạo Thúy. Ảnh Trần Tuấn
Trong những
ngày đầu bộn bề khó khăn ấy, Trưởng phòng Hoàng Đạo Thúy vừa phải lo tổ chức lực
lượng, vừa phải tìm kiếm phương tiện, máy móc. Ông đề nghị Bộ Tổng Tham mưu điều
động bộ điện đài 20 W và bộ máy thu, phát MK2 về Phòng TTLL. Đồng thời, sử dụng
các cơ sở liên lạc ta vừa thu được, tiến hành cải tiến cho phù hợp để phục vụ
ngay cho nhiệm vụ quân sự. Trong tổ chức lực lượng, Hoàng Đạo Thúy không chỉ
chăm lo đào tạo, tuyển lựa cán bộ, nhân viên “của ta”; ông còn sử dụng một số cựu
binh sĩ yêu nước, có tinh thần cách mạng, từng làm hiệu thính viên do Pháp đào
tạo... Những “vốn liếng” ban đầu đó đã góp phần bảo đảm TTLL cho Trung ương Đảng,
Chính phủ và Bộ Tổng chỉ huy sau ngày cách mạng thành công và những năm đầu của
cuộc kháng chiến chống Pháp.
Một thời
gian, theo yêu cầu của Bác Hồ, Hoàng Đạo Thúy chuyển sang công tác quan trọng
khác, cuối năm 1949, ông trở lại quân đội tiếp tục làm thông tin, lần này gọi
là Cục TTLL. Trước yêu cầu của tình hình mới, ông cùng lãnh đạo Cục đặc biệt
quan tâm đến việc đào tạo cán bộ, huấn luyện nhân lực làm kỹ thuật vô tuyến, hữu
tuyến. Ông tự viết tài liệu về nguyên tắc tổ chức TTLL trong chiến đấu, đưa ra
giảng dạy, thu thập ý kiến của học viên từ chiến trường về học để chỉnh lý cho
phù hợp. Chỉ sau nửa năm, hoạt động của Cục đã có hình hài, nền nếp…
Sau Chiến thắng
Điện Biên Phủ, Cục trưởng Hoàng Đạo Thúy đầu tư xây dựng hệ thống TTLL quân sự
chuẩn bị bước vào cuộc đối đầu lịch sử với quân đội Mỹ. Lực lượng trực thuộc từ
quy mô đại đội, tiểu đoàn đã phát triển đến trung đoàn cho cả chuyển đạt hữu
tuyến, vô tuyến. Ông quan niệm: TTLL không bao giờ làm được một mình. Liên lạc
ít nhất cùng phải có hai người ở hai chỗ. Thế nên đoàn kết là đức tính đầu tiên
của ngành. Một tập thể thông tin gồm những người có thể không gặp nhau bao giờ,
mà tin nhau, mà đoàn kết. Gọi là lên, đến là gặp. Chính vì lẽ vậy, trong quản
lý cán bộ, nhân viên, ông luôn lấy tri thức và tình cảm yêu quý con người để đối
đãi, biết phân biệt sức già, công trẻ giao việc đúng người, truyền cảm sự tin cậy,
gây hưng phấn cho họ. Vượt qua nhiều khó khăn, gian khổ, bằng uy tín và khả
năng của mình, Hoàng Đạo Thúy đã xây dựng nền móng cho hệ thống TTLL quân sự.
Ông là người thầy, người anh cả của các thế hệ cán bộ, chiến sĩ thông tin.
Vĩ thanh cuộc đời
Chúng tôi tìm
gặp Gs, Ts, kiến trúc sư Hoàng Đạo Kính, con trai của cụ Hoàng Đạo Thúy đúng dịp
ông đang phối hợp cùng bạn bè, học trò của cha mình tập hợp tài liệu để xuất bản
một ấn phẩm tổng hợp các bài viết, hồi ký của cụ về Bộ đội TTLL. Vừa giở những
quyển sách đã sờn và lớp giấy cũ vàng chứa đựng bao tâm huyết của cụ, ông kể
cho chúng tôi nghe về một người cha Hoàng Đạo Thúy sống giản dị, chân tình, được
cán bộ, chiến sĩ rất yêu mến. Kiến trúc sư Hoàng Đạo Kính kể: “Năm 1954, Chiến
dịch Điện Biên Phủ sắp diễn ra, tôi được Nhà nước cử đi học ở Trung Quốc. Đêm ấy,
ông đi chỉnh huấn về, cưỡi ngựa về nhà chào mọi người để đi Chiến dịch Điện
Biên Phủ, mới biết con mình được cử sang Trung Quốc học”.
Cục trưởng Hoàng Đạo Thúy tại Đại hội Đảng bộ
Cục TTLL năm 1961. Ảnh do gia đình cung cấp
Chính vì quá
mải mê đến công việc nên cụ Hoàng Đạo Thúy không có nhiều thời gian bên gia
đình. Bà Hoàng Hương Liên, con gái thứ của cụ, nguyên là chiến sĩ báo vụ của Đội
Vô tuyến cơ động 101, dù làm việc ngay trong Cục, có khi chỉ cách nhau vài bước
chân mà cha con chẳng mấy khi có dịp gặp để trò chuyện. Dù vậy, cụ luôn ủng hộ
những quyết định của các con và mong các con hết lòng phục vụ cách mạng. Bà
Liên nhớ lại: “Năm 1949, 15 tuổi, tôi muốn vào bộ đội nên có gặp xin ý kiến cụ.
Cụ nhất trí và còn dặn tôi “nếu ai hỏi con nhớ khai là 17 tuổi rồi nhé” (hồi ấy,
con gái phải 17 tuổi mới được nhập ngũ - TG).
Từ một nhà
giáo, khi đến với cách mạng, cụ Hoàng Đạo Thúy đã được Đảng và Bác Hồ tin tưởng
giao rất nhiều trọng trách: Giám đốc Trường Võ bị Trần Quốc Tuấn (nay là Trường
Sĩ quan Lục quân 1, khóa 1 và 3); Cục trưởng Cục Công binh; Cục trưởng Cục Quân
huấn... Sau khi về hưu, cụ trả lại mọi thứ Nhà nước cấp và về sống đạm bạc
trong căn nhà nhỏ ở làng Ngọc Hà, Hà Nội. Theo lời kể của các con thì dù về
hưu, cụ Hoàng Đạo Thúy vẫn không cho mình ngơi nghỉ. Mảnh sân trước hiên nhà, cụ
tự trồng rau để ăn, trồng hoa để ngắm. Cụ vẫn mê mải viết sách và chăm chỉ đọc
báo, nghe đài hằng ngày để cập nhật thông tin và không xa rời thời cuộc. Cụ sống
giản dị, tiết kiệm đến mức chiếc áo sờn rách hay thắt lưng da bị đứt cũng tự
tay khâu lấy. Cụ tằn tiện để dành số tiền 1 triệu đồng mỗi năm ủng hộ Hội Người
mù Việt Nam.
Những năm cuối
đời, 16 năm trời cụ tự mình chăm sóc người vợ bị đau ốm. Bà Liên kể: “Cả một đời
vợ chồng gắn bó, khi mẹ tôi mất, cha tôi vẫn luôn đau đáu. Hằng ngày, trước khi
uống cà phê sáng, bao giờ ông cũng rót ra một chén đặt lên bàn thờ mẹ tôi. Tính
ông rất dứt khoát. Tôi nhớ khoảng năm 1980, trong một lần ông bị ốm nặng, phải
nhập viện, bác sĩ kết luận ông bị viêm phổi do chất ni-cô-tin của thuốc lá. Cha
tôi có thói quen dùng píp hút thuốc tròn 60 năm rồi nên các bác sĩ chỉ dám dặn
ông cần hạn chế. Thế mà ông cụ quyết định bỏ luôn píp thuốc vào ngăn kéo, từ đó
không bao giờ sử dụng nữa”.
Cả cuộc đời cụ
Hoàng Đạo Thúy đi theo sự nghiệp cách mạng. Cụ không có gia tài đồ sộ để lại
cho con cháu ngoài “tấm giấy giới thiệu” là danh thơm của cụ. Và lời dặn trong
bức di thư cuối cùng được tìm thấy gần một tháng sau ngày cụ mất: “Cả cuộc đời
của bố mẹ là một lời dặn các con và các cháu chữ “trung, hậu”. Trung với nước,
với công việc. Hậu với bà con, với đồng bào. Các con, các cháu giữ nếp trung hậu
sẽ có được hạnh phúc và thắng lợi…”.
Nguồn: Trang Thanh (Nguyệt san Sự kiện & Nhân chứng)
Đăng bởi Quang Hưng
0 comments:
Đăng nhận xét